Centropa

Projekty Centropy

            Centropa jest organizacją pozarządową, która postawiła sobie za  główny cel utrwalanie wspomnień świadków historii – osób, które przeżyły Holokaust. Jest to instytucja zajmująca się badaniem i dokumentowaniem życia społeczności żydowskich w Europie Środkowej i Wschodniej, ale przede wszystkim koncentruje się na edukacji i upowszechnianiu tej wiedzy za pomocą nowych technologii.

           Przetrwanie w Sarajewie to konkurs na autorskie projekty uczniowskie inspirowane historią La Benevolencija – agencji pomocy humanitarnej, która działała pod przewodnictwem gminy żydowskiej w Sarajewie podczas wojny w Bośni i Hercegowinie.

            Wraz z rozpadem Jugosławii w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku wielu uznało, że ludzie o różnych narodowościach czy wyznaniach nie mogą dalej żyć obok siebie. Ale nie każdy w to uwierzył. W Sarajewie lokalna społeczność żydowska zamieniła synagogę w siedzibę agencji pomocy humanitarnej. Żydzi i Muzułmanie, Serbowie i Chorwaci pracowali ramię  w ramię dystrybuując jedzenie, lekarstwa oraz przynosząc nadzieję, każdemu potrzebującemu w równej mierze. I tak prawie przez cztery lata.

Chełm, czyli w kulturowym tyglu

Grupa uczniów klas II c i III c przystąpiła do konkursu grantowego Centropy, przedstawiając założenia projektu “Chełm, czyli w kulturowym tyglu”. Pomysł został pozytywnie oceniony i otrzymał fundusze niezbędne do jego realizacji. W dniach 15 marca – 20 kwietnia 2017 r.  uczniowie zrealizowali projekt. Jego zasadniczym założeniem było przybliżenie w atrakcyjnej formie problematyki wielokulturowości Chełma, ze szczególnym uwzględnieniem przeszło 600 lat obecności diaspory żydowskiej w historii i kulturze miasta aż do II wojny światowej. Wielokulturowy charakter miasta jest jego chlubną przeszłością, dziś częściową zapomnianą. Zachowanie pamięci  o wielokulturowości, pamięci o historii  i tradycji diaspory żydowskiej może być przyczynkiem  do budowania, jakże trudnej obecnie, postawy tolerancji  i szacunku dla innych kultur, aprobaty dla inności i odmienności. Uczestnicy projektu celem przygotowania do jego realizacji 30 marca 2017 r. odbyli wycieczkę edukacyjną do Żydowskiego Instytutu Historycznego i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie. W ŻIH obejrzeli film “912 dni getta” oraz wzięli udział w spacerze „Impresja o dzielnicy północnej na 1809 kroków”. W POLIN uczestniczyli w warsztatach poświęconych obrazowi międzywojnia, zwiedzając wystawę i rozwiązując zadania z kart pracy. Wyjazd do Warszawy stał się podstawą prac projektowych. Ich  efektem było opracowanie gry miejskiej “Cały świat to jeden wielki Chełm” oraz “Spacerownika” zawierającego informacje o obiektach kultury żydowskiej w Chełmie. Całość projektu zwieńczyła konferencja, na której zaprezentowano efekty pracy uczestników.

W projekcie uczestniczyli: Aleksandra Bisko, Dominik Bożyk, Weronika Czapska, Marcela Dąbrowska, Kamila Grzeszczuk, Marcin Kazaniecki, Aleksandra Lewczuk, Paulina Nowak, Klaudia Palczyńska, Anita Pędzisz, Magdalena Pędzisz, Kamila Włoch, Iga Wojtaszak Martyna Bereza, Paulina Dębicka, Wiktoria Fornal,  Karolina Gimlewicz, Kinga Kosz, Maja Kuczyńska, Dominika Łyp, Karolina Popielnicka, Aleksandra Poturaj Agnieszka Pukas, Aleksandra Siarkowska, Kornelia Wacewicz, Dawid Walczuk  pracujący pod kierunkiem Ewy Betiuk i Anny Popielewicz.

Gala projektu Centropy

            W dniach 28 – 29 października 2017 r. uczestnicy projektu Centropy “Przetrwanie w Sarajewie” brali udział w gali prezentującej najlepsze i najwyżej ocenione prace uczniów z całej Polski. Projekt “Chełm, czyli w kulturowym tyglu”, realizowany przez uczniów klas II c i III c, zakładał przygotowanie gry miejskiej poświęconej wielokulturowości miasta ze szczególnym uwzględnieniem historii diaspory żydowskiej oraz “Spacerownika”, czyli przewodnika po obiektach kultury żydowskiej w Chełmie.

Stoisko z prezentacją dokonań uczestników projektu cieszyło się ogromnym zainteresowaniem. Uczniowie opowiadali zwiedzającym historie związane z życiem chełmskich Żydów, np. o Golemie, Okrąglaku, czyli pierwszej chełmskiej galerii handlowej z przełomu wieków, czy “chełmskich mędrcach”. Honorowymi gośćmi gali byli dyrektor i twórca Centropy – Edward Serotta oraz dyrektor oddziału w Budapeszcie – Marcell Kenesai. Znakomitym uzupełnieniem gali był spacer po krakowskim Kazimierzu oraz zwiedzanie wystawy stałej “Kraków – czas okupacji 1939-1945” w dawnej fabryce “Emalia” Oskara Schindlera i zajęcia warsztatowe w Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK. Uczniowie zwiedzili także ekspozycję “Śladami pamięci” Żydowskiego Muzeum Galicja.

 Międzynarodowy konkurs filmowy Centropy

            W międzynarodowym konkursie filmowym Centropy, zorganizowanym w roku szkolnym 2016/2017 roku dla uczniów krajów Grupy Wyszehradzkiej, wzięli również udział uczniowie naszej szkoły. Zadaniem uczestników projektu było stworzenie filmu poświęconego dziejom lokalnych społeczności żydowskich, ich kulturze i tradycjom, konkretnej osobie lub miejscu. Wśród 40 filmów z czterech krajów: Węgier, Słowacji, Czech i Polski pierwsze miejsce otrzymał film “Widmo serca miasta”, zrealizowany przez uczniów klasy II c. Ponadto wyróżniony został film, także przygotowany przez uczniów klasy II c, poświęcony Tani Iwry, przedwojennej chełmskiej dentystce ze znanej społecznikowskiej rodziny.

W wypowiedzi dla Jacka Barczyńskiego z “Dziennika Wschodniego” Dawid Walczuk mówił: “W naszym filmie, zatytułowanym “Widmo serca miasta”, staraliśmy się przedstawić historię chełmskich Żydów od czasów, kiedy się w naszym mieście pojawili, po ich zagładę, czyli marsz śmierci i likwidację miejscowego getta. Odwiedzaliśmy miejsca utrwalone na archiwalnych zdjęciach i przedwojennych pocztówkach. Skupiliśmy się także na nieistniejącym już tzw. Okrąglaku, który przez lata stanowił centrum żydowskiego handlu.

Wręczenie nagród miało miejsce w Budapeszcie w Holocaust Memorial Center. Poprzedziły je warsztaty dla finalistów. W zwycięskim zespole byli: Dawid Walczuk, Karolina Śniatkowska, Kinga Kosz, Michał Otkała, Krzysztof Jakubowicz i Tomasz Pawlikowski. Opiekunem obu projektów była Anna Popielewicz.

Międzynarodowy sukces po raz trzeci

Jak co roku Centropa – instytucja zajmująca się badaniami i dokumentowaniem życia społeczności żydowskich w Europie Środkowej i Wschodniej oraz ich upowszechnianiem za pomocą nowych technologii – zorganizowała dla młodzieży krajów Grupy Wyszehradzkiej konkurs filmowy. Tematem projektu było wyprodukowanie filmu prezentującego historię lokalnej społeczności.

Weronika Masełko, Nikola Tatys, Aleksandra Wnuk, Iga Wojtaszak, Dominik Bożyk, Marcela Dąbrowska z klasy II c postanowili opowiedzieć historię kamienicy usytuowanej przy ulicy Lubelskiej 27, gdzie niegdyś mieszkała rodzina Kupferów. Wnuczka Kupferów, Gienia, przed wojną ukończyła naszą szkołę.

Zespół zbierał materiały do filmu we współpracy z: Chełmską Biblioteką Publiczną, Muzeum Ziemi Chełmskiej oraz archiwum. W scenariuszu wykorzystano także informacje zebrane przez Dawida Walczuka z klasy III c. Efektem prac był kontakt z prawnuczką Józefa Berkowicza Kupfera – pierwszego właściciela kamienicy. W tłumaczeniu filmu na język angielski konsultacji uczniom udzieliła p. prof. Joanna Cydejko, natomiast opiekę nad realizacją projektu sprawowała p. prof. Anna Popielewicz.

24 – 26 maja 2018 roku młodzi filmowcy z Polski, Czech, Słowacji i Węgier uczestniczyli w gali podsumowującej realizację filmów w Budapeszcie, mając okazję do zwiedzania miasta. Na gali Multimedialnego Projektu Centropy w Holocaust Memorial Center twórcy filmu „Tajemnica Kupferów” otrzymali wyróżnienie. Uczniom w Budapeszcie towarzyszyła p. prof. Katarzyna Dobrakowska.